Đặc sắc những họa tiết thổ cẩm trên chăn của người Tày xưa
Chẳng ai nhớ nghề dệt chăn thổ cẩm có từ bao giờ, chỉ biết từ nhỏ, mọi người đã thấy các bà, các mẹ ngày ngày cần mẫn bên khung cửi. Việc dệt chăn của người Tày đòi hỏi sự kiên nhẫn nên chủ yếu do phụ nữ đảm nhận. Trước đây, sản phẩm làm ra không mang tính hàng hóa, chỉ phục vụ nhu cầu sử dụng trong gia đình. Do đó, công việc dệt vải thường được phụ nữ Tày thực hiện sau khi đã làm xong việc đồng áng, hoặc tận dụng khoảng thời gian nhàn rỗi vào buổi trưa hay ban đêm.
Để làm được tấm chăn truyền thống như trước kia, đòi hỏi rất nhiều thời gian và công đoạn. Từ việc vào rừng kiếm cây lanh đem phơi khô rồi tách lấy vỏ, sao cho vỏ cây mảnh đều nhau và không bị đứt. Những bó vỏ được cuộn chặt rồi cho vào cối giã, đánh bong hết bột chỉ, để trơ lại sợi dai, sau đó tách thành những sợi dài, mảnh. Qua vài lần luộc nước tro bếp, sợi cây trắng và mềm hơn, lúc này mới đưa vào dệt. Khác một số dân tộc, họ sử dụng nguyên liệu chủ yếu là sợi lanh để dệt, người Tày ở Nghĩa Đô chỉ dùng lanh làm phần viền chăn, còn phần chính – mặt chăn và cũng là phần quan trọng nhất sẽ sử dụng tơ tằm, được dệt riêng theo cỡ khung cửi, mỗi tấm rộng khoảng 40 cm và dài khoảng 1,5 m. Chất liệu tơ tằm có ưu điểm ấm vào mùa đông nhưng lại mát vào mùa hè, nên có thể sử dụng được nhiều thời gian trong năm. Trước kia không có phẩm màu công nghiệp, chủ yếu lấy chất liệu từ các loại cây cỏ trong tự nhiên.
Hoạ tiết trên mặt chăn truyền thống của phụ nữ Tày cũng rất đa dạng, nếu biết cách bố trí hài hòa sẽ cho màu sắc tương phản cân đối, nâng tính thẩm mỹ cho tấm chăn. Các họa tiết gắn liền với cuộc sống lao động hằng ngày của đồng bào Tày. Hình tượng cây, hoa, con vật… được chị em cách điệu đưa lên tấm chăn của mình thông qua chiếc khung cửi truyền thống, để khi hoàn thành, nó không chỉ là một vật dụng thông thường, mà còn mang tính thẩm mỹ, nghệ thuật cao.
Tiếng lách cách thoi đưa, cùng đôi bàn tay khéo léo của những phụ nữ Tày đã giúp nghề dệt chăn truyền thống của đồng bào Tày lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Bài viết từ chia sẻ em Ngọt - Yên Bái.
Tấm hình là chiếc chăn thổ cẩm người Tày tại nhà em Ngọt❤️